Czy Hitler pod koniec II wojny światowej dysponował bombą atomową? Jeżeli tak, dlaczego nie użył jej dla odwrócenia losów wojny? Co miała wspólnego z badaniami jądrowymi Poczta Rzeszy i jaka była faktyczna rola ministra uzbrojenia Alberta Speera w niemieckim projekcie atomowym? Próbując odpowiedzieć na te pytania Rainer Karlsch odsłania w swej książce kulisy badań jądrowych w Niemczech, próby skonstruowania bomby atomowej oraz opisuje prace nad różnymi rodzajami Wunderwaffe (V1, V2, rakieta międzykontynentalna i inne). Autor dotarł do licznych, po części nieznanych do tej pory materiałów źródłowych w archiwach niemieckich, brytyjskich, amerykańskich i rosyjskich oraz do świadków wydarzeń z lat wojny (m.in. naocznych świadków testów atomowych przeprowadzonych w Niemczech pod koniec wojny), a także dokonał wizji lokalnej miejsc, w których prawdopodobnie przeprowadzano próby jądrowe, i poddał analizie zebrane tam próbki gruntu. Na tej podstawie weryfikuje dotychczasowe poglądy historyków nauki na temat stanu prac nad bronią masowego rażenia pod koniec wojny w Trzeciej Rzeszy.

W książce podano wiele nieznanych szerzej — choć popartych historycznymi źródłami — faktów na temat prac nad bombą atomową w nazistowskich Niemczech.

Pierwsza część opisuje sposób organizacji — czy raczej dezorganizacji — niemieckich badań nad materiałami rozszczepialnymi i ich zastosowaniem.  Nie istniał w Niemczech podobny do amerykańskiego duży projekt badawczy. Zamiast tego funkcjonowały zespoły rozproszone po całej Rzeszy, co utrudniało wymianę naukową, ale z drugiej strony pomagało utrzymać całość badań w tajemnicy.

Część druga to opis pierwszych prób reaktorowych, zrazu nieudanych, potem coraz śmielszych i przynoszących coraz lepsze wyniki, a między nimi także rozmaitych wypadków. W trzeciej i czwartej części autor zajmuje się podejmowanymi próbami praktycznego zastosowania reakcji jądrowych do budowy broni, metodami jej przenoszenia (rakiety dalekiego zasięgu), a nawet testami z udziałem jeńców wojennych.

Piąta, ostatnia część dotyczy powojennych losów niemieckich naukowców biorących udział w tych badaniach, ich karier, powodów milczenia i tajnych misji zwycięzców.

Tytuł: Atomowa bomba Hitlera
Autor: Rainer Karlsch

"Jak powstała bomba atomowa to epos godny Miltona. Ta historia nigdy nie została przedstawiona z równą elegancją i smakiem, tak szczegółowo i tak po prostu — językiem, który wspaniale przybliża wielkie odkrycia naukowe i ich efekty. Wielkie postacie naszego wieku — naukowcy, wojskowi i politycy — nabierają życia, gdy konfrontuje się je z brzemiennymi w skutki i straszliwymi decyzjami. Ta książka, traktując o najpoważniejszych problemach XX wieku, pomaga zrozumieć możliwości i pułapki przyszłego stulecia.”
I. I. Rabi
Laureat Nagrody Nobla z fizyki w 1944 roku
Książka zdobyła Nagrodę Pulitzera.

Pierwsza część – niemal połowa książki – to fascynujący zapis historii odkryć i teorii, związanych z atomową budową materii, od końca XIX wieku do lat trzydziestych wieku XX. To chwalebna historia sporów i pomyłek wielkich uczonych, ale też wplecionych w nią przygnębiających zdarzeń (użycie gazów bojowych podczas I WŚ czy exodus uczonych z Niemiec). To zapis ciekawych okoliczności istotnych w fizyce i chemii odkryć: promieni Roentgena, elektronu, protonu, neutronu, pierwiastków promieniotwórczych, rozpadu i rozszczepienia jądra atomu, promieniowania alfa, beta, gamma, przekrojów czynnych itp.
Druga część opisuje projekt Manhattan, czyli wyścig z czasem aby zbudować bombę atomową. Znaleźć tu można takie wątki jak: wynalazek spektrometru masowego i cyklotronu, wojna o ciężką wodę, pierwszy stos atomowy i produkcja plutonu, laboratorium w Los Alamos, metody laboratoryjne i budowa wielkich zakładów do przemysłowego wzbogacania i separacji izotopów, obawy o postępy niemieckie i radzieckie oraz nieporozumienia między uczonymi a politykami, początek prac na bombą termojądrową, wojna na Pacyfiku oraz Hiroshima i Nagasaki – dramatyczne okoliczności i skutki użycia broni jądrowej. W epilogu – zagrożenie zagładą rasy ludzkiej.

NB: Ta książka to biały kruk, dostępna jest w Krakowie chyba tylko w trzech bibliotekach, a jej cena rynkowa pięciokrotnie przekracza cenę sprzedaży (kilka lat temu).

Tytuł: Jak powstała bomba atomowa
Autor: Richard Rhodes